Kahramanmaraşlı depremden sonra depremde yakınlarını kaybeden çocuklar ya da enkazdan çıkartılan bebeklerin korucuyu ailesi olmak için pek çok talep geldi.

Bu konudaki bilgiler son zamanlarda daha çok soruluyor ve araştırılıyor.

Korucuyu aile olmak için önemli kriterler var. Ve bu konudaki en kesin bilgiler Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yayınlandı.

7 bin 481 çocuk koruyucu ailede

2020 yılı Haziran ayı itibarıyla 6 bin 158 koruyucu aile yanında 7 bin 481 çocuk bulunuyor.

Koruyucu aile olmanın şartları

Koruyucu aile ile evlatlık edinme arasında farklar olduğunu ve kriterlerinin de farklı olduğunu hatırlatarak, koruyucu aile olmanın şartlarını aktarıyoruz:

Soru 1: Koruyucu aile nedir?

Koruyucu aile; çeşitli nedenlerle öz ailesi yanında
bakımları bir süre için sağlanamayan çocukların kendi aile ortamlarında
eğitim, bakım ve yetiştirilme sorumluluğunu kısa veya uzun süreli olarak,
ücretli veya gönüllü statüde devlet denetiminde paylaşan, hissettikleri
toplumsal sorumluluğu gösterebilen uygun aile ya da kişilerdir.

Soru 2: Koruyucu aile hizmetinde amaç nedir?

Koruyucu aile hizmetinde amaç; korunma ve bakım altında
bulunan çocuğun, karmaşık ve sorunlu olan dönemini örselenmeden geçirmesini ve
normal hayatını devam ettirmesini sağlamaktır. Koruyucu aile, kurumla işbirliği
içinde; çocuğa, öz ailesi, okulu ve çevresiyle ilişkilerini devam ettirmelerini
sağlayarak yardımcı olur.

Soru 3: Gönüllü aile ve koruyucu aile arasındaki fark nedir?

Bakım kuruluşlarında koruma ve bakım altında bulunan
çocuklarla, gönüllü aile olarak; kendi ilgi, yetenek ve eğitimleriniz doğrultusunda
katkı vermek amacıyla, etkinlik ve çalışmalar yapabilirsiniz. Ayrıca isteğiniz
doğrultusunda ve uygun görülmesi halinde çocukları resmi tatil ve özel
günlerde yatılı olarak evinizde misafir edebilirsiniz.

Soru 4: Hangi çocuklar bu hizmet kapsamında koruyucu aileler
yanına yerleştirilebilir?

Öz ailesi bulunan, öz ailesince bir süre için bakılamayan, çeşitli nedenlerle evlat edindirilme şansını tümüyle
yitirmiş olan, kız ya da erkek, sağlıklı ya da engel durumu olan, tek ya da kardeş olup, koruyucu aile yanına yerleştirilmeye
uygun olduğu meslek elemanları tarafından belirlenmiş çocuklardır.

Soru 5: Kimler koruyucu aile olabilir?

Evli ya da bekar herkes aşağıdaki koşulları sağladığı
takdirde koruyucu anne, baba ya da aile statüsüne kavuşabilir;

T.C. vatandaşı iseniz, sürekli Türkiye’de ikamet ediyorsanız, 25-65 Yaşları arasındaysanız, en az ilkokul mezunu iseniz, düzenli bir gelire sahipseniz ve çocuğun biyolojik anne-babası ya da vasisi değilseniz.

Soru 6: Başvuru esnasında istenilen belgeler nelerdir?

Öğrenim durumunu gösterir belgenin onaylı örneği, iş, gelir ve sosyal güvenlik durumunu gösteren belgenin
onaylı örneği, adli sicil belgesi, koruyucu aile olacak kişiler ve varsa birlikte yaşadığı
kişilerin fiziksel engeli, ruhsal rahatsızlığı ve bulaşıcı hastalığının
olmadığını gösteren sağlık kurulu raporu.

Soru 7: Nasıl başvurabilirim?

İl Müdürlüklerine şahsen, e-devlet, bakanlık Web sayfası üzerinden.

Soru 8: Koruyucu aile adaylarına ilişkin nasıl bir araştırma
yapılmaktadır?

Koruyucu Aile Yönetmeliği kapsamında ailelerden çeşitli
belgeler istenmekte(sağlık raporu, adli sicil kaydı, öğenim belgesi, gelir
belgesi vb) bununla birlikte çocuk ile koruyucu aile ilişkileri açısından önem
taşıyan temel mesleki değerlendirmelerine esas oluşturacak incelemeler
yapılmaktadır.

Soru 9: Koruyucu aile olduğumda evimi ve ailemi hazırlamam
gerekiyor mu?

Evet, evinizde çocuk için uygun bir ortam düzenlemeniz ve
aileniz ile sosyal çevrenizi bu konuda hazırlamanız gerekmektedir.

Soru 10: Kendi çocuğum varken koruyucu aile olabilir miyim?

Evet, kendi çocuğunuz olsa dahi koruyucu aile olabilirsiniz.

Soru 11: Çocuk bende ne kadar süre ile kalacak?

Çocuğun korunma altına alınma nedenine bağlı olarak
öngörülen hizmet uygulama planı kapsamında değişkenlik gösterecektir. Uzun
yıllar sizinle kalabileceği gibi belirli bir süreden sonra biyolojik ailesine
döndürülme ihtimali de bulunmaktadır. Biyolojik ailesine döndürülme
sürecinde  çocuğun yüksek yararı göz
önünde bulundurulur.

Uygulamada genellikle çocukların koruyucu ailelerin yanında
reşit oldukları reşit olduktan sonra da koruyucu aileleriyle birlikte yaşamaya
devam ettikleri yaygın olarak görülmektedir.

Soru 12: Çocuğun yaş grubunu ve cinsiyetini seçebilir miyim?

Evet, ancak size ve ailenize en iyi uyum sağlayabilecek
çocuğun özellikleri hakkında yönlendirme yapılacaktır.

Soru 13: Koruyucu aile olarak kaç çocuğa bakabilirim?

Kardeş çocukların bir arada aynı aileye yerleştirilmesi
tercih edilmektedir. Çocuklar ve koruyucu aile arasında birebir ilişki kurulması
ve çocukların sağlıklı bireysel gelişimlerinin sağlanacağı uygun şartların
bulunması konuları değerlendirilerek karar verilecektir. Koruyucu ailelere 3
çocuk yerleştirilebilmektedir.

Soru 14: Evlat edinme ve koruyucu aile arsındaki fark nedir?

Evlat edinme çocuğun velayet haklarının evlat edinene
mahkeme kararı ile devredilmesidir. Koruyucu aile çocuğun bakım, yetişme ve
eğitim sorumluluğunu devlet ile paylaşılırken çocuğun velayeti biyolojik
ailesinde kalır.

Soru 15: Koruyucu aile hizmet bakım türleri nelerdir?

a) Akraba veya Yakın Çevre Koruyucu Aile Modeli: Veli ya da vasi dışında kalan kan bağı bulunan akrabalar
(teyze, hala, amca, dayı, büyükanne, büyükbaba gibi) ya da çocuğun iletişim
içinde olduğu veya tanıdığı bakıcı, komşu gibi yakın çevresinde olan kişi ve
ailelerin sağladığı bakımdır.

b) Geçici Koruyucu Aile Modeli: Acil koruma gereken ya da hakkında hizmet planı
oluşturulmamış ve kuruluş bakımına yerleştirilmemiş ya da kendisi için
planlanan hizmet modelinden çeşitli nedenlerle henüz yararlandırılamamış
çocuklar için, aldıkları eğitimler fazla bir ay arasında değişen bakımdır.

c) Süreli Koruyucu Aile Modeli: Öz ailesi yanına kısa sürede döndürülme imkanı bulunmayan ya
da kalıcı olarak aile yanına yerleştirilemeyen çocuklara, kişi ve ailelerin sağladığı
bakımdır. Uygulamada yaygın olan Koruyucu Aile Modelidir.

ç) Uzmanlaşmış Koruyucu Aile Modeli: Özel zorlukları ve ihtiyaçları olan çocuklara yardımcı
olabilecek lisans eğitimine sahip olan veya aldıkları eğitimler ile profesyonel
düzeye gelmiş kişi ve ailelerin sağladığı bakımdır.

Soru 16: Koruyucu aile olmak için eğitim gerekli midir?

Akraba veya Yakın Çevre Koruyucu Aile Modelinde, tercih
edilmesi halinde genel ebeveynlik becerilerinin kazanıldığı en az temel
ana-baba eğitimleri kapsamında eğitim alınması çocukla iletişim açısından
yararlı görülmektedir.

Süreli Koruyucu Aile Modelinde de tercih edilmesi halinde
genel ebeveynlik becerilerinin kazanıldığı en az temel ana-baba eğitimleri
kapsamındaki eğitim ile çocuğun öz ailesi dışında bir başka aile yanında
yetiştirilmesine ilişkin olarak verilen Koruyucu Aile Birinci Kademe Eğitiminin
alınması çocukla iletişim açısından yararlı görülmektedir.

Geçici ve Uzmanlaşmış Koruyucu Aile Modellerinde ise daha
özel ilgi, destek ve bakım gerektiren çocuklara hizmet verildiğinden, temel
ana-baba eğitimleri ile Koruyucu Aile Birinci ve İkinci Kademe Eğitimlerinin
alınması zorunludur.

Soru 17: Koruyucu aile yanındaki çocuklar biyolojik
aileleriyle görüşür mü?

Koruyucu aile hizmetinde çocuğun biyolojik ailesi ile
görüşme hakkı vardır. Kurum  tarafından çocuğun biyolojik ailesiyle
görüşmesinin uygun görüldüğü durumlarda İl müdürlüklerinde sosyal çalışma
görevlilerinin eşlik ettiği bir ortamda görüşebilirler.

Soru 18: Koruyucu ailelere ve yerleştirilen çocuğa sağlanan
olanaklar nelerdir?

-Koruyucu ailelere baktıkları her çocuk için, çocukların
bakım, eğitim ve yetiştirilme harcamaları için aylık ücret ödenir.

-Özel zorlukları veya ihtiyaçları bulunan ya da engelli
çocuklar için aylık bakım ücreti yüzde elli artırılarak uygulanır.

-Her öğretim yılı başında eğitim masrafları karşılığı olarak
bakım ücreti üç kat arttırılarak ödenir.

-Çocukların giyim masrafları için yılda iki kez bakım ücreti
iki kat arttırılarak ödenir.

-Çocukların sağlık harcamaları Sosyal Sigortalar ve Genel
Sağlık Sigortası Kanunu hükümleri kapsamında karşılanır.

-Yaş ve eğitim durumlarına göre çocuklara aylık olarak
harçlık ödemesi yapılır.

-Bir meslek edinmek üzere kamu ya da özel kuruluşlar
tarafından açılan kurslara katılacakların ücretsiz kontenjanlardan yararlanma
durumları değerlendirilir, bu imkândan yararlanamayanların kurs süresince kurs
bedelleri, eğitim ve öğretimlerine ilişkin etüt, kurs, yaz okulu, harç, sınav-kayıt ve servis ücretleri ile bunlara ilişkin her türlü araç gereç ve malzeme
giderleri karşılanır.

-Reşit olup eğitimlerine devam eden çocukların korunma
kararı uzatılarak ihtiyaçları karşılanmaya devam edilir.

-Koruyucu ailelerden, eşine veya bir yakınına bağlı
olmaksızın emekliliğine esas sosyal güvencesi olmayan eşlerden birinin bir
asgari ücret tutarı üzerinden Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamında isteğe bağlı
sigortasını yaptırması ve ödeme belgesinin ibrazı halinde primleri aylık olarak
ödeme ilave edilerek karşılanır.

Soru 19: Engelli çocuklar koruyucu aileye yerleştiriliyor
mu?

Elbette, koruyucu ailelere yerleştirilen çocukların yüzde 10
undan fazlası engel durumu olan çocuklardır. Koruyucu aile ücretleri de
artırımlı olarak 1.5 katı ödenir. Yüzde 100 engel durumu olan çocuğa bakan koruyucu
aileleri bulunmaktadır.

Soru 20: Farklı Bir İlden Çocuğa Koruyucu Aile Olabilir
miyim?

İller arası eşleştirme yoluyla farklı bir ilde korunma ve
bakım altında bulunan bir çocuğa koruyucu aile olabilirsiniz.

Soru 21: Koruyucu aileyim, görev veya tatil amacı ile çocuğu
beraberimde yurt dışına götürebilir miyim?

Veli, vasi veya kayyumun izni, çocuk ve aileyi izlemekle
görevli sosyal çalışma görevlisinin uygun görüşü ile komisyona sunulur.
Komisyon tarafından çocuğun yurt dışına çıkmasının uygun görülmesi halinde, İl
Müdürünün teklifi ve mahalli mülki amirin onayı ile gerekli izin verilir.

Soru 22: Koruyucu ailelik süresince acil durumlarda nereyi
aramalıyım?

Koruyucu aile sürecinden sorumlu personel ile iletişim
kurabilirsiniz. Ayrıca Bakanlığın çağrı merkezi olan ALO 183 hattı ve İl
Müdürlüklerinin nöbetçi personeliyle irtibata geçebilirsiniz.

Soru 23: Koruyucu aile hizmeti hangi nedenlerden dolayı sona
erdirilir?

Koruyucu ailenin mevzuatta belirtilen görev ve
yükümlülükleri yerine getirmemesi. Çocuğun yararlanacağı hizmet modelinin
değişmesi veya koruma kararının kaldırılması. Koruyucu ailenin herhangi bir
nedenle hizmet vermekten vazgeçmesi.

Soru 24: Koruyucu ailede bakılan çocukların sağlık giderleri
nasıl karşılanmaktadır?

Koruyucu ailede bakılan çocukların sağlık harcamaları için
kuruluş bakımındaki çocuklarda olduğu gibi 31 Mayıs 2006 tarihli ve 5510 sayılı
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hükümleri uygulanmaktadır.

Soru 25: Koruyucu ailelere sosyal güvence prim desteği var
mıdır?

Koruyucu aile sözleşmesi devam eden koruyucu ailelerden,
eşine veya bir yakınına bağlı olmaksızın emekliliğine esas sosyal güvencesi
olmayan eşlerden birinin bir asgari ücret tutarı üzerinden Sosyal Güvenlik
Kurumu kapsamında isteğe bağlı sigortasını yaptırması ve ödeme belgesinin
ibrazı halinde primleri aylık ödemelere ilave edilerek Bakanlıkça gönderilen
ödenekten karşılanır.

Soru 26: Yabancı uyruklu çocuklar koruyucu aileye
yerleştiriliyor mu?

Evet, Suriye başta olmak üzere Irak ve Afganistan’dan
Türkiye’ye sığınan koruma ihtiyacı olan 
savaş mağduru çocuk, kendilerine yuvasını açan Türk koruyucu aileler
sayesinde yaşama yeniden tutunmaktadır.