ensonhaber.com

Türkiye’nin çay kültürüyle bütünleşen, gelenekselleşen ve
adeta bir sembol haline gelen kırmızı-beyaz renkli çay tabaklarının sırları
sonunda gün yüzüne çıktı.

Bu tabakların asıl adı “Acem çay tabağı” olarak
biliniyor ve Türkiye’de uzun yıllardır yaygın olarak kullanılıyor.

Ancak bu tabakların tasarımının kaynağı ve anlamları, uzun süredir
merak konusuydu.

İlk olarak İstanbul Porselen tarafından üretildiği düşünülen
bu çay tabağının tasarımına dair bazı gizemler aydınlanmaya başladı.

Geleneksel motiflerle bezeli olan ve kırmızı-beyaz renklere
sahip olan tabaklar, aslında özel bir anlamı ifade ediyor.

Renklerin ve motiflerin sembolizmi, özellikle Türk kültürü
ve gelenekleriyle derin bir bağlantı içeriyor. Öğrenince çok şaşıracaksınız.

Her rengin bir anlamı var

Türkiye’nin çay keyfinin vazgeçilmez sembolü olan Acem çay
tabakları, canlı kırmızı renkleriyle ilk bakışta dikkat çekerken, bu rengin çay
deneyimine dair özel bir anlam taşıdığı ortaya çıktı. Genellikle kırmızı
renklerin hakim olduğu tabaklarda, aslında bu renklerin çayın lezzeti ve
tazeliği hakkında ipucu verdiği belirlendi.

Kırmızı renklerin çay tabağında tavşan kanı olarak
adlandırılmasının temel nedeni, çayın geldiğinde bu renklerin çayın acı ve
bayat olduğunu göstermemesi içindir. Eğer tabak tamamen kırmızı olsaydı, çayın
kalitesi hakkında olumsuz bir algı oluşabilirdi. Bu durumun önüne geçmek için
ise tasarımda genellikle beyazın hakim olduğu görülüyor.

Beyaz rengin kullanılmasının amacı, çayı sunarken olumsuz
bir ön yargının oluşmasını engellemektir. Beyaz, çayın acılığını gizleyerek ve
negatif bir algı yaratmadan, çayın keyifli ve lezzetli olduğu izlenimini vermek
için kullanılıyor.

Motiflerin de anlamı var

Nalbekiler, Türk sanatının özgün ve göz alıcı süslemeleri
arasında önemli bir yer tutar. Bu nadide eserlerin orta kısmında yer alan çiçek
motifine “penç” adı verilir ve Türk sanatına ait süslemelerde sıkça
karşımıza çıkar. Farsça’da “5” anlamına gelen penç, motif yaprak
sayısına göre farklı isimler alabilir.

Bu nefes kesici tasarımların yan taraflarındaki kırmızı
lekeler ise farklı anlamlarla ilişkilendirilir. Bazı görüşlere göre, bu lekeler
parmak izlerini simgeler ve haftanın günlerini temsil eder. Özellikle 7 tane
olmaları, haftanın günlerini sembolize ettiği şeklinde yorumlanır.

Buna ek olarak, bazı yörelerde bu tabaklardaki kırmızı
beneklerin, köylü kadınlarının dokunuşunu temsil ettiği söylentiler arasında
yer alır. Köylü kadınların bu nalbekilere özgü renkli izleri, el emeği ve
özenle yarattıkları bir işaret olarak kabul edilir.